İncelikler 03

Tanıdık Kapılar Yabancı Odalar, Dünyadaki Tüm Kötülüklerin Tek Sorumlusu, Kendi Evine Çıkan Kedi, 65 Yaş Üstüne Yer Yok

Sevgili okur,

Günaydın. Şemsiye mevsimi gelmiş. Bu hafta zarfa bir kitap, iki yazı, bir animasyon ve bir haber sığdırdım. Sen de sonraki sayılarda yer alabileceğini düşündüğün keşiflerini ve okumalarını, mektuplarla ilgili eleştirilerini paylaşabilirsin. Katkıların değerli.

İncelikler dilerim.

Tanıdık Kapılar Yabancı Odalar

Jeanette Winterson’un çok sevdiğim bir romanı var, otobiyografik, adı da pek güzel: Normal Olmak Varken Neden Mutlu Olasın? Winterson, kendi hikâyesini aktardığı kitaplarında kurmacanın, masalların dünyasına girip çıkar sürekli, onların altını üstüne getirir ve bambaşka şekillerde sunar. Ona göre tüm öyküler bir kapı eşiğinde başlar:

Herkes tanıdık kapılarla ama yabancı odalarla ilgili rüyalar görür. Narnia bir dolaptaki kapının arkasındadır. Mavi Sakal’ın öyküsünde, asla açılmaması gereken bir kapı vardır. Vampirler, sarımsak asılı bir eşiği geçemezler. Minicik Tardis’in kapısını açınca uçsuz bucaksız ve değişken bir boşlukla karşılaşırsınız.

Gelini yeni evininin eşiğinden kucakta geçirmek bir geçiş ritüelidir; bir dünya arkada bırakılır, bir başkasına girilir. Ana-babamızın evinden ayrılırken, bugün bile, evden bir valizden çok fazlasıyla çıkarız.

Sokak kapımız harika bir şey olacağı gibi ödümüzü koparan bir görüntü de olabilir; o nadiren yalnızca bir kapıdır. (Çeviren: Püren Özgüren, 251 sayfa)

Dünyadaki Tüm Kötülüklerin Tek Sorumlusu: Greta Thunberg

Greta Thunberg, Birleşmiş Milletler zirvesinde bir konuşma yaptı ve ortalık karıştı. Öncülük yaptığı eylemlerle on binlerce insana örnek olan 16 yaşındaki çevre aktivisti, iklim krizine karşı alınması gereken -ama alınmamış- önlemleri gündeme taşıdığında, mimiklerinin samimiyeti sorgulandı, komplo teorileri üretildi, ölüm dilekleri dile getirildi. Greta bir anda Ortadoğu’daki sorunları görmezden gelmekten, çocuk ölümlerinden, Brexit’in gerçekleşmemesinden sorumlu oldu. Kesin yargılara varmadan önce araştırmak gerekiyor sanırım:

Siyah bir boya ile beyaz bir kartonun üzerine yazılmış bir yazı… “Skolstrejk for Klimatet” yani “İlkim için Okula Gitmeme Eylemi”. Şubat 2018’de ABD’de okullarda yaşanan silahlı saldırıları protesto etmek için okula gitmeyi bırakan gençlerden ilham alan Greta Thunberg, hazırladığı posteri kaptığı gibi soluğu İsveç Parlamentosu’nun önünde aldı. O günden itibaren her cuma günü okula gitmek yerine, önce tek kişilik, zamanla öteki çocukların da katıldığı protestolar düzenledi. Onun izinden giden dünya çocukları, cumaları dersleri asmaya başladı. Çünkü okuldan daha önemli şeyler vardı… (Jeyan İdil Aslan, Lavarla, 761 Kelime)

Umuda Karşı Umutsuzluk

Greta’nın öfkeli fakat sürekli eylemliliği hiç şüphesiz ki umudu temsil ediyor, bir şeylerin değişebileceğine olan inancı. Tam aksi görüşte olanlar da var. Bu isimlerden biri, romanlarını çok beğendiğim Amerikalı yazar Jonathan Franzen. Eylül ayındaki makalesinde, iklim kıyametinin önüne geçebilecekmiş gibi yapmaktan vazgeçip bununla yüzleşmemiz gerektiğini yazdı ve başka bir tartışmanın fitilini ateşledi. (The New Yorker, 2673 Kelime, İngilizce)

Umut eden tarafta yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi, geçen hafta WWF’nin (Dünya Doğayı Koruma Vakfı), “Doğada Plastiğe İzin Yok” kampanyasına katıldı. Büyükşehir aldığı bu kararla, İzmir’in 2025 ile 2030 yılları arasındaki bir tarihe kadar plastik atıkların doğaya karışmadığı bir şehir olacağını hedeflemiş oluyor.

Kendi Evine Çıkan Kedi

Pati severler olarak sokakta tasmalı ya da görünüşçe biraz daha bakımlı kedi, köpek gördüğümüzde kaybolduklarını düşünüp onları bir an önce sahiplerine ulaştırmak için çabalıyoruz. Ancak bazen aklıma gelmiyor da değil, eve dönmek istiyorlar mı diye sormak. Sonuçta hepimiz bir yerlerden kaçmayı arzuluyoruz. Belki onların da kendilerine göre sebepleri vardır (3 Dakika):

65 Yaş Üstüne Yer Yok

Gençlerin rahatsız olduğu ancak yaşça büyüklerin hizmet olarak gördüğü bir uygulama: 65 yaş üstü vatandaşlara dağıtılan bedava ulaşım kartları. İstedikleri zaman istedikleri mesafedeki yere gitmek için toplu taşıma araçlarını kullanıyorlar, zaten kalabalık olan hatlar daha da boğucu bir hâl alıyor. Emekli maaşları ya da bir evleri olmayan -Milenyum kuşağının ve sonrakilerinin, ebeveynlerinin aksine ev sahibi olmadıkları biliniyor ve olamayacakları öngörülüyor, bu durum kira artışlarının da tavan yapmasına sebep oluyor- yüklü kredi borçları ile öğrenimlerini tamamlayıp işsizler kervanına katılan öğrencilerin, bedava ulaşıma daha çok ihtiyaçları olduğu aşikar. Nihayet bu uygulamadaki mantıksızlıklar görüldü ve 65 yaş üstünün belirli saatlerdeki toplu taşıma kullanımı ücretli hale getiren bir düzenleme yola çıktı, merakla bekliyorum.

Bonus: Christian Bale, Powerpuff Girls jenerik şarkısını söylüyor