70’lerde Bir Pazartesi Sabahı Bu E-Postayı Almış Olsaydınız
İncelikler Düşkünü,
Günaydın. Bu hafta zarf elli sene evvelden geliyor. 2020’ye girmeden hemen önce, 70’lerdeki kitaplardan, filmlerden, enstantanelerden söz açıyor.
Sevdiklerinle birlikte, güzel bir sene geçirmen dileğiyle.
Hakkari’de Bir Mevsim, 70’lerde Bir Vaha
Ferit Edgü’nün kitaplarının kendine has bir türü örneklendirdiğini düşünmüşümdür hep. Yazdığı satırlar roman, resim ve şiir türleri arasında gezinir. Edgü, askerliğini 1964 yılında Hakkari’nin Pirkanis köyünde öğretmen olarak yapmış. Sürgün bir öğretmeni anlatan roman da bu dönemden izler taşıyor. Doğanın acımasızlığını, dil bilmemenin yabancılığını, çaresizliği ve kabullenişi anlatıyor. Portakal sahnesini aklından çıkarabilen var mı?
Çünkü anlamak ortak bir dil gerektirir.
Ortak dil ise,
ortak yaşam / ortak bilgi / ortak birikim / ortak düş,
kimi yerde ortak düşüş demektir. (250 Sayfa)
Erden Kıral’ın 1983’teki film uyarlaması, 33. Berlin Film Festivali’nden ödülle dönmüş, başrolde Genco Erkal. Romanı sinemaya uyarlamak fikri Tezer Özlü’den çıkmış. Özlü, Edgü, Kıral ve Onat Kutlar senaryoyu birlikte yazmışlar.
70’ler kültürel açıdan hareketli bir dönem. Adalet Ağaoğlu Dar Zamanlar üçlemesinin ilk iki kitabını bu on yıla sığdırmış. Füruzan’dan 47’liler, Yaşar Kemal’den Demirciler Çarşısı Cinayeti. Sevgi Soysal, Yenişehir’de Bir Öğle Vakti’ni bu sıra yazmış. Pınar Kür’ün Asılacak Kadın’ı 1979’da basılmış. Ne verimli yıllar. Gülse Birsel’in dediği kadar var. 1970’leri aydınlatan, en üretken isimlerden biri, Oğuz Atay. Ancak onun için daha kapsamlı, özel bir zarf gerekiyor.
Televizyonlu Evlere Misafir Olmak ve Necefli Maşrapa
Türkiye’de televizyonun yaygınlaşması 1970’lerde başlamış. İlk deneme yayınını 1968’de yapan, ilk kanalımız TRT, 1974’de ülke nüfusunun yarısı tarafından izlenir olmuş. Ancak televizyon pahalı, haliyle herkesin evinde yok. Bu yüzden insanlar, akşamları sıklıkla televizyonu olan evlere konuk olurlarmış.
O dönemin sevilen dizilerinden birçoğuna aşinayız: Görevimiz Tehlike, Charlie’nin Melekleri, Lassie, Uzay Yolu. Çizgi filmler de yabancı değil: Heidi, Şeker Kız Candy, Pembe Panter. 1974 ve 1975’te iki önemli Türk dizisi yayımlanmış, biri ilk sitcom’umuz Kaynanalar, diğeri meşhur, Aşk-ı Memnu.
10 yıldan fazla bir süre siyah beyaz yayın yapan TRT’de teknik aksaklıklar da çok yaşanırmış. Aksaklık anında ekranda beliren Necefli Maşrapa, bu döneme ait bir sembol. O kadar ki, bugünkü TRT tartışmalarında dahi kullanılan terimlerden.
Erkin Koray, John Lennon’un Kulağına Ne Fısıldadı?
Bilmiyoruz, ikilinin arasında sır. Erkin Koray kaç kez sorulduysa da söylemeyi reddetmiş. Batıda Pink Floyd, Led Zeppelin, The Rolling Stones ve Deep Purple’la Rock rüzgarının estiği yıllardayız, bizde de Anadolu Rock ve arabesk müzik yükselişte. 1975’te Semiha Yankı “Seninle Bir Dakika” ile Eurovision yarışmasına katılmış.
Anadolu Rock’ı Erkin Koray, Barış Manço ve Cem Karaca gibi isimler temsil ediyor. Üçünün de omuzlarına kadar uzanan saçlar, dönemin modası. Geniş yakalı ve rengarenk desenli gömlekler, apartman topuklar, İspanyol paçalar, miniler, maksiler, folklorik etekler, romantik elbiseler hep bu zamana ait.
1971, aylardan Mayıs, Cannes Film Festivali. John Lennon, Yoko Ono, Erkin Koray ve muhabir Arda Uskan aynı karede. Festivalden, filmlerden, dünya barışından konuşulmuş. Lennon insanların festivaldeki filmleri anlamadığından yakınıp “Sen anladın mı?” diye sormuş, Erkin Koray zarif bir şekilde yanıtlamış: “Anlamam ya da sevmem hiç önemli değil. Filmleri hissettiğimi söylemem yeterli sanırım.” (387 Kelime)
Erkin Koray’ı anlatmaya gerek yok, belki Arda Uskan’ı tanımayan vardır. O sıra Milliyet gazetesinde muhabirlik yapıyor ama on parmağında on marifet. Bu fotoğrafla iyice ünlenen Uskan, gazeteciliğin yanı sıra; Mazhar ve Fuat’lı Kaygısızlar’ın menajerliğini üstlenmiş, Erol Evgin’li Sarı Süveterliler ve Vahşi Kediler gruplarında çalmış, senaryo yazarlığı, film ve fotoroman yönetmenliği yapmış. O yılların efsane müzik dergilerinden, tirajı yüz binleri bulan Hey’i Yener Süsoy ile beraber çıkarmışlar. (493 Kelime)
Çocukluğumuzun Korkunç Canavarı
1970’li yıllar Türk sinemasının iki farklı yüzüne tanıklık etmiş, bir yanda Tarkan, Karaoğlan gibi çizgi roman uyarlaması, tarihi fantastik filmler; diğer yanda Arzu Film’in öncülüğündeki aile filmleri: Hababam Sınıfı, Tosun Paşa, Süt Kardeşler, Gülen Gözler. Çocukluk kahramanım, her hafta sonu Star TV’de yayımlanan, Tarkan’ın çizgi romanlarına sadık kalan 5 filmi de bu dönemde çekilmiş, başrolde Kartal Tibet. Ahtapot sahnesi ise, 1971 tarihli, Viking Kanı filminden.
Türkçe 70’ler Spotify Listesi
Muallâ, bu sayıya özel bir liste hazırladı, kendisine çok teşekkür ediyoruz. Umarım seversin:
