Çirkinlerin Gecesi, Felaketi Engellemenin Yegâne Yolu, Frantumaglia, Afife Jale, Mental Klitoris
Şahane Okur,
Günaydın. 24 Eylül’de İncelikler 1 yaşını dolduruyor. Kirpi’ye eşlik ettiğin için teşekkürler. Küçük bir çekilişle kutlamak istiyoruz. Katılmak için en sondaki “Arkadaşlarına öner” butonuna tıklayarak bülteni bir arkadaşınla paylaşman yeterli. Hediye: İklimler – André Maurois.
Bu hafta zarfta bir öykü, bir yazı, bir sözcük, bir portre ve bir Podcast yer alıyor.
#Öneri
- İstanbul Modern’de Çin sineması 2019 seçkisi vizyonda
- Storytel’in yeni harikası Podacto’daki sesli tiyatrolar
- South Park’ın Covid19 özel bölümü, 30 Eylül’de
- 2020 Komik Vahşi Yaşam Fotoğrafları yarışmasının finalistleri
- Amazon Prime’da izleyebileceğiniz diziler
#Haber
- Romanya’da değerleri 3.2 milyon dolar olduğu tahmin edilen çalıntı kitaplar bulundu. Aralarında Dante, Galileo, Leonardo da Vinci ve Isaac Newton’un eserlerinin birinci baskıları var.
#Bellek
- Anadolu’nun irmik helvası
#Esin
- Ingrid Schreyers’in vatandaşların talebine göre Brüksel kaldırımlarını süslediği mozaikler
- Dünyanın dört bir yanındaki ormanların sesleri
- Şiir gibi bir gol
Güzelliğin Dışladığı Hayatlar
Giydiğimiz kıyafetleri, oturduğumuz koltukları, saç modelimizi belirleyen moda rüzgârları artık bedenlerimiz için de esiyor. Bıçak altına yatan milyonlarca burunda aynı kavis var. Squat sonrası bütün kalçalar birbirine benziyor. Gerçek yaşamdan iyice uzaklaştığımız şu günlerde yalnızca güzellerin ve yakışıklıların yaşamaya, sevmeye hakkı varmış gibi. İki çirkin de birbirini sevebilir mi? Hani masalın sonunda kimse yakışıklı prense ya da güzeller güzeli prensese dönüşmeden:
Felaketi Engellemenin Yegâne Yolu
Yarasalardan geçen virüs, apokaliptik turuncu gökler, bir günde sıcaklığı 30 derece düşüren fırtına, orman yangınları, kuraklık, eriyen buzullar. İklim değişikliğinin yaşattığı felaketler zinciri, ekolojik kıyametin üstündeki şüpheleri kaldırdı. Dünyanın sonundayız. Peki başka bir son mümkün mü? Foti Benlisoy edebiyat ve sinema eserleriyle pekiştirdiği yazı dizisinde önemli düşünürlere değinerek kurtuluş reçetesi arıyor:
“Dünyanın sonu ya da kıyamet, eski zamanlarda İsrafil’in borusunu öttürmesiyle başlayıp bir defada olup bitecek tekil bir olaydı. Şimdiyse ‘seküler’ kıyamet, yani ‘bizim dünyamızın sonu’, ağır çekimde gerçekleşiyor, alıştıra alıştıra geliyor.” 2525 Kelime
Bir Sanat Fedaisi: Afife Jale
Apollon Tiyatrosu’nda (Reks Sineması) sahnelenen Yamalar isimli oyunda Emel karakterini canlandıran Eliza Benemciyan Paris’e gidince perdeye 18 yaşında bir Türk Müslüman kızı çıktı. Seyircilerin bir ilke şahit olduklarından haberleri yoktu. Belki Afife de sonraki kuşaklar için bir sembol olacağını tahmin etmezdi. Dârülbedâyi’de okumuştu ve temsillerde yer alması imkansız gözükse de bir yıldır provalara katılıyordu. İlk gösterimden sonra Afife başka oyunlarda da rol almaya başladı. Afişlerdeki ismi Jale’ydi.
Müslüman bir kadının sahneye çıktığı duyulunca polis baskınları başladı. Tatlı Sır’ın ikinci perdesinde Jale’nin sahneye çıkmasına engel oldular. Gözaltına alındığında “iffetsizlik”le suçlandı. Afife sadece kolluk kuvvetlerini değil, tiyatro tutkusu için ailesini de karşısına almıştı. İşsizlik, yalnızlık ve şiddetli baş ağrılarıyla mücadele etti. Cumhuriyet’le birlikte yasaklar son buldu. Afife Jale tiyatroya geri döndü. Ancak baş ağrıları dolayısıyla aldığı morfine bağımlı hale gelmişti. Zor günler geçirdi. Oyunculuğu bırakmak zorunda kaldı. Otuz dokuz yaşında hayata veda etti: “Beni acıyarak değil, düşünerek, severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro varsa ben varım!” (652 Kelime) (285 Kelime)
Pandemi sürecinde her yer açılıp düğünler dernekler kurulurken açık hava gösterimleri iptal edilen, herhangi bir politika üretilmeyen tiyatrolar destek bekliyor. Tiyatrolar varsa biz de varız.
Yüreğimizi Parçalayan Çelişkili Hisler
Elena Ferrante, dört kitaplık serisi Napoli Romanları’nda, iki yoksul küçük kızın dostluklarını, Napoli’nin, dünyanın, yaşamın dönüşümünü aktarıyor. HBO’nun My Brilliant Friend adıyla diziye uyarladığı romanları üzerine yazılmış bir yazı ve içinden çıkarılmış bir sözcük: frantumaglia. Yani, kırık parçacıklar karışımı.
“Almanların weltschmerz dediği dünya ağrısını da çağrıştıran yukarıdaki cümleleri okuduğumda, “Ferrante yine yapacağını yaptı” dedim. Romanlarla hemhâl olduğum her süreçte —her birini birkaç defa okudum çünkü— göz altlarım çökük, dokunsan ağlayacak, dalgın, karamsar ve karanlık ruh hâllerinde gezindim. Gerçekten “kırık parçacıklar” geziniyordu içimde.” (1210 Kelime)
Tabu Olmaması Gereken Tabuları Konuşmak: Mental Klitoris
Cinsellik kadar cinsellikle bulaşan enfeksiyonları konuşmak da tabu. Hayatımızı doğrudan ilgilendiren konulara dair eğitim ve bilgimiz yeterli değil. HIV ve AIDS hakkında neler biliyoruz? Cinsel ilişkide rızayı gerçekten kavradık mı? Pornonun etiği olur mu? Hangi sözlerimiz ve tavırlarımızla kimleri incitiyor ve ayrımcılık yapıyoruz, farkında mıyız?
Mental Klitoris konukları ile seks, cinsellik, haz üzerine konuşuyor. Kelime dağarcığımızı genişletiyor, günlük hayatımızın bütün bölümleri üzerindeki perdeleri kaldırıyor. Oldukça alçakgönüllü ve eleştiri kabul eden bir ev sahibi. 7 Eylül tarihli bölümde HIV ve AIDS hakkında yanlış bilinenleri irdeliyor, kullandığımız dil üzerine yoğunlaşıyorlar. (59 Dakika). Son bölüm aseksüellik hakkında (46 Dakika).
Güne başlama şarkısı: Do It
İlk sezonun “güne başlama şarkıları”nı derlediğimiz liste:
